بیماری نیوکاسل یا newcastle disease یکی از نگرانی موجود در صنعت طیور در سطح جهانی است. این بیماری بسیاری از پرندگان از جمله مرغ، بوقلمون و اردک را مبتلا می کند و بسیار واگیردار است و به سرعت در بین پرندگان منتشر می‌شود طوری که اگر با آن به سرعت و به نحو درست مقابله نشود می‌تواند ضرر اقتصادی زیادی به مرغدار وارد بکند.

اتیولوژی

ویروس APMV-1، ویروس بیماری نیوکاسل (NDV) است که جزو خانواده Paramyxoviridae از جنس Avulavirus می‌باشد. APMV-1 بسته به حدت آن در بیماری به سه پاتوتیپ تقسیم می شود: ولوژنیک (حاد ترین)، مزوژنیک (متوسط) و لنتوژنیک (کمترین حدت). سویه ولوژنیک در آسیا، خاورمیانه، آفریقا و آمریکای لاتین بومی شده است که خود به دو فرم احشایی و تنفسی دیده می‌شود.

عوامل مستعد کننده

موارد زیر عوامل مستعد کننده‌ای هستند که بر شدت و تظاهرات بیماری تاثیر می‌گذارند:

• حساسیت گونه میزبان: مرغ و خروس نسبت به پرندگان آبزی مثل اردک حساسیت بیشتری نسبت به این بیماری دارند.
• سن و وضعیت سیستم ایمنی: از انجایی که سیستم ایمنی قوی و تکامل یافته، پرنده را در برابر بیماری محافظت می‌کند پس جوجه‌ها به دلیل سن کم و سیستم ایمنی تکامل نیافته حساسیت بیشتری به نیوکاسل دارند.
• عدم واکسیناسیون: واکسیناسیون با ایجاد سلول خاطره بدن را برای مواجه آماده می‌کند. در نتیجه پرنده بیمار نمی‌شود یا در صورت بیمار شدن، تظاهرات بیماری ضعیفی از خود نشان می دهد.
• سویه ویروس
• عفونت همزمان با سایر میکروارگانیسم‌ها
•  شرایط محیطی (استرس)

میزبان‌های طبیعی و تجربی

آلودگی با NDV در 236 گونه ثبت شده است. دوز عفونی یا میزان ویروس لازم برای بیمار شدن یک پرنده بسته به گونه پرنده می‌تواند متفاوت باشد مثلا بوقلمون‌ها در مقایسه با مرغ به دوز عفونی بیشتری نیاز دارند. به احتمال زیاد همه گونه‌های پرندگان مستعد ابتلا به عفونت NDV هستند با این حال دوز عفونی و علائم بالینی بستگی به گونه پرنده متفاوت است.

انتقال بیماری نیوکاسل

پرندگان اهلی یا وحشی آلوده، ویروس را در هوای بازدمی، ترشحات تنفسی و مدفوع دفع می کنند در نتیجه پرندگان با استنشاق یا بلع ویروس آلوده می شوند. پرنده آلوده، ویروس را در طول دوره نهفتگی، در مرحله بالینی و برای مدتی پس از بهبودی از خود دفع می‌کند.

فومیت‌ها(ناقل‌های بی‌جان) مانند خوراک یا آب آلوده، ابزار و ماشین آلات و کارکنان مزرعه می‌توانند منبع عفونت باشند. ویروس ممکن است در پوسته و لاشه تخم مرغ آلوده نیز وجود داشته باشد.

ماندگاری APMV-1 بسته به عوامل محیطی مانند دما و رطوبت بسیار متغیر است، اما در مدفوع در مقایسه با سطوح غیر آلی قادر است برای مدت طولانی تری زنده بماند.

ویروس نیوکاسل می تواند به انسان نیز منتقل شود.  این بیماری در افرادی که در معرض مقادیر زیادی ویروس قرار دارند، مانند کارگران آزمایشگاه یا تیم های واکسیناسیون، باعث ورم ملتحمه گذرا می شود.

علایم بیماری

در بیماری نیوکاسل هیچ علایم اختصاصی وجود ندارد طوری که می‌تواند خود را با شروع ناگهانی و تلفات بالا یا به صورت بیماری خفیف با درگیری تنفسی یا فقط افت تولید تخم مرغ  و بدون تلفات خود را نشان دهد. علایم بیماری نیوکاسل:

• نفس نفس زدن
• عطسه، سرفه
• بلعیدن هوا
• ترشحات بینی
• کاهش تولید تخم مرغ ( تخم‌مرغ‌ها ممکن است از نظر رنگ، شکل یا سطح غیرطبیعی (زبر یا پوسته نازک تخم‌مرغ) با آلبومین آبکی باشند).
• پرندگان با پرهای ژولیده و بی حال
• اسهال سبز رنگ یا آبکی
• علائم عصبی می‌تواند از لرزش، اسپاسم، فلج شدن بال ها و پاها، تورتیکولی، چرخش تا فلجی کامل متغیر باشد.
• عفونت چشمی، ملتحمه دو طرفه با مقداری تورم صورت

در فرم بسیار حاد ممکن است ما شاهد تلفات ناگهانی بدون بروز تظاهرات ظاهری باشیم.

میزان تلفات

تلفات بیماری نیوکاسل می تواند از ۱۰۰ درصد تا بدون تلفات متغییر باشد که به دلایل زیادی وابسته است از جمله:

• سویه ویروس که در سویه با حدت بالاتر (ولوژن) تلفات بیشتر است.
• گونه و نژاد پرنده که در مرغ و خروس نسبت به بوقلمون و بلدرچین و… تلفات بیشتری دیده می شود.
• سن پرنده که به تکامل سیستم ایمنی مربوط است طوری که در گله های تخم گذار به این دلیل که سن بیشتری دارند ممکن است تلفات نبینیم و فقط افت تولید تخم مرغ اتفاق بیافتد درحالی که مرغ گوشتی به دلیل سن کم معمولا تلفات می بینیم.
• عفونت ثانویه: وجود عفونت ثانویه باعث بروز بیماری با شدت بیشتر و در نتیجه تلفات بیشتر می شود حتی اگر سویه ویروس ضعیف باشد
• جیره غذایی ضعیف
• عدم واکسیناسیون: یکی از دلایلی که می تواند در گله باعث ۱۰۰ درصد تلفات شود نبود سیستم ایمنی فعال برای مقابله با ویروس نیوکاسل است.

ضایعات پس از مرگ

• تورم سر، ناحیه اطراف چشم و یا گردن.
• پتشی یا خونریزی در غشاهای سروزی دستگاه گوارش و مخاط معده و روده.
• خونریزی در بافت لنفاوی دستگاه تنفسی و دستگاه گوارش، به ویژه در لوزه های سکوم و پلاک پی‌یر
• طحال بزرگ شده، شکننده و خالدار با نواحی نکروزه یا خونریزی.
• ادم اطراف تیموس و بورس فابریسیوس پرندگان جوان.
• ادم، خونریزی یا دژنراسیون تخمدان ها.
• در فرم تنفسی، خون ریزی در نای و کیست های چرکی در محل دو شاخه شدن نای و نایژه
• خونریزی در زرده در محوطه بطنی
• تخم مرغ: افت تولید، کاهش کیفیت پوسته، نازک شدن پوسته، دفرمه شدن پوسته

تشخیص افتراقی

تشخیص افتراقی شامل سایر بیماری هایی است که علائم تنفسی همراه با مرگ و میر بالا را نشان می دهند مثلا وبا پرندگان، HPAI، آبله مرغان، لارنگوتراکئیت، مایکوپلاسموز، برونشیت عفونی که باید آزمایشات آزمایشگاهی انجام شود تا علل دیگر حذف شود.

نمونه برداری

معمولاً از پرندگان زنده سواب نای و کلوآک یا از مدفوع تازه گرفته می شود و در پرندگان مرده می توان از بافت‌های طحال، ریه، روده‌ها (به ویژه لوزه‌های سکوم) یا محتوای روده، کبد، کلیه‌ها، قلب و مغز یا سواب های دهانی نمونه جمع آوری کرد.

آزمایشگاه

سنجش مهار هماگلوتیناسیون (HI) برای ویروس نیوکاسل ابزاری موثر برای تشخیص آن است. سایر آزمایش‌های سرولوژیکی مانند خنثی‌سازی ویروس و الایزا نیز ممکن است انجام شوند. لازم به ذکر است واکسیناسیون یا قرار گرفتن در معرض قبلی بیماری ممکن است با نتایج ازمایشگاهی تداخل داشته باشد.

امنیت زیستی

• جداسازی مزرعه، خوراک و منابع آب از پرندگان وحشی.
• کنترل آفات تاسیسات برای جلوگیری از حضور جوندگان و حشرات.
• کنترل رفت و آمد انسان و وسایل نقلیه: به حداقل رساندن رفت و آمد در مرغداری و ضدعفونی دقیق کلیه تجهیزات ورودی به مزرعه.
• باید به پاکیزگی لباس و دوش کارگران مرغداری نظارت داشت. همچنین آنها باید از تماس با حیوانات خانگی یا پرندگان وحشی در خارج از مزرعه اجتناب کنند.
• ضدعفونی کننده های موثر عبارتند از: اتر، فرمالین، گلوتارآلدئید، فنول ها و عوامل اکسید کننده، کلرهگزیدین و هیپوکلریت سدیم.  این ویروس همچنین می تواند با عملیات حرارتی غیرفعال شود.

واکسیناسیون علیه بیماری نیوکاسل

واکسیناسیون به طور گسترده در سراسر جهان برای محافظت از مرغ استفاده می شود. واکسیناسیون می‌تواند در  کاهش دفع و انتقال بیماری و کاهش تلفات و شدت تظاهرات موثر باشد.

پادتن‌های مادری در هفته اول زندگی موجب محافظت از جوجه در برابر بیماری نیوکاسل می شود اما تداخلی با واکسن ندارند به همین دلیل معمولا در یک روزگی  از واکسن نیوکاسل استفاده می شود تا سطح ایمنی افزایش پیدا کند. نکته ای که درمورد واکسیناسیون نیوکاسل وجود دارد این است که در یک گله حدت واکسن مورد استفاده به صورت پلکانی در واکسیناسیون‌های بعدی افزایش پیدا می‌کند چون هر چه حدت واکسن قوی تر باشد سیستم ایمنی را بهتر تحریک می‌کند و در نتیجه پرنده نسبت به بیماری نیوکاسل مقاوم تر می‌شود.

اهمیت آب مصرفی در مرغداری

آب مهمترین ماده مغذی برای سلامت و متابولیسم جوجه ها است. آب نقش مهمی در تنظیم دمای بدن دارد و وجود آن در هضم غذا و دفع مواد زائد حیاتی است. آب با کیفیت خوب برای ایجاد یک فلور روده سالم بسیار مهم است که به پرنده کمک می کند تا تمام مواد مغذی ضروری را جذب کند. همچنین مقدار آب مصرفی روزانه شاخص خوبی برای سنجیدن سلامت گله است.

مقدار آب مصرفی

معمولا مقدار طبیعی آب مصرفی روزانه را به وسیله مقدار طبیعی خوراک مصرفی بدست می آورند. به طور کل گفته می شود مقدار طبیعی آب مصرفی، دو برابر مقدار طبیعی خوراک مصرفی است. اما این نسبت در طول دوره پرورش ثابت نیست و بین ۲ تا ۱.۶ تغییر می کند که در ابتدای دوره پرورش از ۲ شروع می شود و در ۳ هفتگی به ۱.۶ می رسد و مقدار آن ثابت می شود.

لازم به ذکر است مصرف دارو و واکسن برای چند روز باعث افزایش این نسبت می شود، که طبیعی است و نیازی به نگرانی ندارد.

کیفیت آب

آب به عنوان حلال برای دارو ها و واکسن استفاده می شود به همین دلیل مطمعن شوید آب تمیز است و اسیدیته آن طبیعی است چون میزان تأثیر گذاری دارو ها و واکسن ها را تحت تأثیر قرار می دهد. همچنین آب محیط مناسبی برای رشد میکروب ها می باشد به همین دلیل بررسی کیفیت آب برای سلامت گله شما ضروری است.

بررسی کیفیت ظاهری آب

برای اینکار آب را از بخش های مختلف سیستم آب بخوری جمع آوری کرده و در لیوان های شیشه ای یا پلاستیکی بی رنگ باهم مقایسه کنید.

آب تمیز بی رنگ است و قهوه ای یا زرد بودن آن نشان دهنده گل آلود بودن یا رشد میکروب ها درون آن است. آب تمیز شفاف است طوری که اگر در آن سمت لیوان، کاغذی قرار دهید باید بتوانید متن روی آن را بخوانید. آب پاک بدون رسوب است و لازم است برای مطمعن شدن از این موضوع لیوان را ساکن به مدت نیم ساعت در مکانی قرار دهید تا تمام رسوب آن ته نشین شود. آب تمیز بدون بو است و برای این موضوع نباید آب را در کف دستان بریزید و بو کنید بلکه همانطور که گفته شد در یک لیوان پلاستیکی یا شیشه ای بی بو و تمیز اینکار را باید انجام دهید.

دمای آب

تا زمانی که دمای آب کمتر از دمای بدن باشد، پرنده از نوشیدن سود می برد زیرا به دفع گرما و تنظیم دمای بدن کمک می کند.

تحقیقات نیز نشان می دهد که دمای آب ترجیحی پرندگان حدود 10-12 درجه سانتیگراد (50-54 درجه فارنهایت) است و بعد از دمای 7/26 درجه سانتیگراد (80 درجه فارنهایت) و بالاتر میزان مصرف آب به طور قابل توجهی کاهش می یابد.

برای جلوگیری از گرم شدن آب در فصل های گرم می توانید مخزن آب مرغداری را رنگ سفید بزنید و اطمینان حاصل کنید که خود مخزن آب و لوله ها در معرض مستقیم آفتاب نیستند.

دمای آب نیز باید در قسمت های مختلف سیستم آب خوری اندازه گیری شود.

این را باید دانست که دمای آب به هنگام واکسیناسیون باید کمتر از 20 درجه سانتی گراد باشد تا تاثیر گذاری واکسن کم نشود.

اسیدیته آب

طیور آبی با pH 6 تا 6.8 را ترجیح می‌دهند . آبی که خیلی اسیدی یا خیلی قلیایی است می تواند اثرات منفی بر سلامت و بهره وری طیور داشته باشد.  آب اسیدی با سطح pH کمتر از 6.0 می تواند لوله ها و تجهیزات آب را خورده و منجر به افزایش سطوح فلزات سنگین و سایر آلاینده ها در آب شود.  همچنین می تواند باعث تحریک و آسیب به دستگاه گوارش پرنده، کاهش جذب مواد مغذی و افزایش خطر بیماری شود. از سوی دیگر، آب قلیایی با سطح pH بالاتر از 8.0 می تواند حلالیت مواد معدنی و مواد مغذی را در آب کاهش دهد و باعث می شود آنها برای جذب توسط پرندگان کمتر در دسترس باشند. همچنین می تواند باعث رشد میکروارگانیسم های مضر مانند باکتری ها و جلبک ها در آب شود و خطر انتقال بیماری را افزایش دهد.

نکاتی در مورد آب مصرفی

• بهتر است کیفیت آب به صورت هفتگی بررسی شود‌.
• قبل از مصرف دارو و واکسن، آب لوله ها را به خوبی تمیز کنید و بعد از اتمام دوره مصرف لوله ها را شست و شو دهید.
• شکم دادن لوله ها باعث تجمع میکروب ها در آن بخش لوله می‌شود.
• همیشه کیفیت و دمای آب را در دو طرف خط لوله کشی بررسی کنید، معمولا انتهای لوله ها کیفیت آب نامطلوب است.
• بعد از مصرف ویتامین، قند و افزودنی های دیگر از طریق اب، حتما تمیز بودن آب را بررسی کنید چون این مواد علاوه بر اینکه برای پرنده مفید هستند، محیط مناسبی را برای رشد میکروب ها ایجاد می کنند.
• فنجان های زیر نیپل ها را فراموش نکنید. آب راکد درون فنجان ها می تواند محیط مناسبی برای رشد میکروب ها باشد.
• در دسترس بودن خوراک تأثیر عمده ای بر مصرف آب خواهد داشت. مصرف خوراک و آب بسیار نزدیک است.  پرندگان آب کمی می نوشند، اگر به غذا دسترسی نداشته باشند. و بالعکس اگر به آب دسترسی نداشته باشند غذای کمی می خورند یا اصلاً غذا نمی خورند.

نتیجه گیری

آب یک عنصر ضروری برای زندگی است که منبع تمیز آن باید در دسترس باشد. هر گونه محدودیت در مصرف آب یا آلودگی آب به خودی خود در نهایت بر سرعت رشد و عملکرد کلی پرنده تأثیر می گذارد. عوامل زیادی می توانند بر مصرف آب تأثیر بگذارند، از جمله سن، جنس، دمای محیط، دمای آب و نوع سیستم آب خوری. کیفیت باکتریایی و فیزیکی آب باید به طور منظم کنترل شود و در صورت نیاز اقدامات اصلاحی انجام شود تا اطمینان حاصل شود که عملکرد پرنده به خطر نمی افتد.

ضریب تبدیل خوراک چیست؟

ضریب تبدیل خوراک (feed convertion ratio) یا به اختصار FCR معیاری است که نشان می‌دهد چگونه یک مرغ وزن خوراک مصرف شده را به گوشت یا تخم مرغ تبدیل می‌کند. به بیان دیگر نشان میدهد چه مقدار از دان مصرف شده به محصول مورد نظر تبدیل شده است. از آنجایی که هزینه های خوراک 60 تا 70 درصد از کل هزینه پرورش مرغ را تشکیل می دهد، تبدیل کارآمد خوراک به وزن زنده برای سودآوری مرغداری ضروری است و تغییرات کوچک در FCR می تواند تأثیر قابل توجهی بر روی سود حاصل از پرورش داشته باشد.

برنامه نوری چیست؟

برنامه نوری به ایجاد شب و روز مصنوعی به وسیله سیستم روشنایی سالن ها در مرغداری گفته می شود.

اهمیت برنامه نوری

برای درک اینکه چرا روشنایی در پرورش طیور مهم است، لازم است به آرایش بیولوژیکی پرندگان توجه شود. در انسان نور از طریق چشم به مغز می‌رسد. در جوجه‌ها، نور نه تنها از طریق چشم، بلکه از بالای جمجمه، از طریق غده صنوبری نیز نفوذ می‌کند. زندگی طیور نیز مانند انسان‌ها حول یک چرخه منظم روز و شب می‌چرخد و هنگامی که پرندگان چرخه روز و شب مناسبی داشته باشند عواملی مانند عملکرد سیستم ایمنی، سرعت رشد و تولید هورمون‌های تولید مثل تحت تاثیر قرار می گیرد و در نتیجه باعث موارد زیر می شود:

• کاهش تلفات
• بهبود سیستم ایمنی
• بهبود یکنواختی وزن گله
• تقویت استخوان بندی
• بهبود ضریب تبدیل خوراک
• افزایش هوشیاری پرندگان
• بهبود بلوغ جنسی

اهمیت ساعات تاریکی

خاموش کردن چراغ ها یکی از بهترین کارهایی است که می توانید برای جوجه های گوشتی جوان انجام دهید.  محدود کردن ساعات روشنایی باعث کاهش رشد اولیه می شود اما به پرندگان اجازه می دهد تا قلب و استخوان های قوی مورد نیاز برای رشد سریع در ادامه پرورش را داشته باشند.

قبل از اجرای برنامه نوری باید این شرایط را داشته باشید.

• سیستم روشنایی باید به خوبی توزیع شده باشد طوری که نور به تمام قسمت های سالن برسد. این امر از تجمع پرندگان در مناطق خاصی از سالن و رقابت برای تغذیه و آبخوری جلوگیری می کند. شدت نور باید در نزدیک به کف و در قد پرندگان اندازه گیری شود و نباید اختلاف شدت نور در بخش های مختلف سالن بیش از 20٪ باشد.
• به تعداد کافی دانخوری و آب خوری در سالن داشته باشید. بعد از پایان ساعات تاریکی و شروع ساعات روشنایی، به مدت یک ربع فعالیت پرنده ها زیاد می شود و به سمت دان خوری و آب خوری هجوم می آورند در نتیجه برای کاهش تنش در گله باید به تعداد کافی دان خوری و آب خوری وجود داشته باشد.
• سیستم روشنایی سالن باید توانایی کاهش و افزایش تدریجی نور را داشته باشد چون قطع و روشن کردن ناگهانی نور در سالن ممکن است باعث شوک در گله شود.

---

نکات کلیدی در برنامه نوری

• نور ضعیف می تواند باعث استرس در پرندگان، افزایش تنش و افزایش مصرف بیش از حد آب در پرندگان شود به همین دلیل همیشه از دستگاه نورسنج برای اندازه گیری شدت نور استفاده کنید.
• دوره تاریکی و روشنایی باید به تدریج اتفاق بیافتد تا احساس غروب و طلوع در مرغ ها ایجاد کند. انتقال بین ساعات روشنایی و تاریکی باید در مدت زمان حداقل 30 دقیقه تا یک ساعت انجام شود.
• نور باید به تمام قسمت های سالن برسد تا از تجمع پرندگان در یک نقطه جلوگیری شود.
• مصرف خوراک و آب در مرغ ها در طول دوره تاریکی کم می شود اما قطع نمی شود به همین دلیل در طول دوره تاریکی نیز باید آب و خوراک در دسترس باشد.
• گله باید به صورت هفتگی وزن شود. برنامه نوری با وزن گله ارتباط مستقیم دارد و تاثیر برنامه نوری از طریق وزن گله سنجیده می شود. همچنین ممکن است بر اساس وزن گله، برنامه نوری تغییر کند.
• در صورت امکان، دوره تاریکی باید با شب همزمان باشد تا اطمینان حاصل شود که دوره های تاریک واقعا تاریک هستند و هیچ نوری از بیرون به داخل وارد نمی شود.
• بازرسی گله باید در طول روز که نور کافی در داخل خانه وجود دارد و گله فعال است انجام شود.
• در تابستان، بهتر است انتقال از تاریکی به روشنایی با طلوع آفتاب همزمان باشد تا افزایش مصرف خوراک بعد از روشنایی، قبل از ساعات اوج گرما صورت بگیرد.
• در زمستان، به ویژه در آب و هوای سرد، بهتر است شروع دوره تاریکی با غروب همزمان باشد، تا پرندگان در سردترین ساعات شب بیدار و هوشیار باشند.
• هنگامی که جوجه های گوشتی با زمان خاموش شدن چراغ ها سازگار شدند، قبل از خاموش شدن چراغ ها، خوراک و آب مصرف می کنند و خود را برای دوره تاریکی آماده می کنند در نتیجه زمان خاموشی چراغ ها را ثابت نگه دارید و برای تغییر برنامه نوری زمان روشن شدن دوباره چراغ ها را تغییر دهید.
• قبل از شروع دوره روشنایی حتما از وجود خوراک و آب در سالن مطمعن شوید.
• به هنگام انتقال از فاز تاریکی به روشنایی، به دلیل ایجاد تنش در گله، بهتر است در سالن فردی حضور داشته باشد تا بر رفتار مرغ ها نظارت شود.

برنامه های نوری پیشنهادی

قبل از استفاده از برنامه های نوری پیشنهادی زیر با دامپزشک خود مشورت کنید زیرا ممکن است برنامه نوری بر اساس اقلیم و فصل تغییر کند.

جوجه‌‌ها در سنین کم به خصوص در هفته‌ اول زندگی خود بسیار ضعیف هستند. از این رو، داشتن مدیریت صحیح برای سالم نگه داشتن گله ضروری است. نرخ بالای مرگ و میر نشان دهنده این است که مشکلی در گله وجود دارد و نیاز به مداخله فوری و اقدام مناسب برای جلوگیری از تلفات بیشتر است. عوامل زیادی باعث مرگ و میر زودرس جوجه‌ها می شود، مانند علل ژنتیکی، مدیریتی، بیماری و تغذیه. به همین دلیل در این متن در مورد علت مرگ و میر زودرس جوجه‌ها و راه‌های کاهش آن صحبت خواهیم کرد.

چه چیزی باعث مرگ زودرس جوجه‌ها می شود؟

دمای بالا: دمای بالای پرورش برای گله شما خطرناک است. گرمای بیش از حد باعث کم آبی در جوجه‌ها می شود و جوجه‌ها به جای غذا، آب بیشتری مصرف می‌کنند در نتیجه به دلیل کاهش مصرف خوراک، رشد آنها به شدت تحت تأثیر قرار می‌گیرد. علاوه بر این، گرمای زیاد می‌تواند باعث چسبیدن مدفوع به مقعد شود و ممکن است با مسدود کردن دریچه باعث مرگ جوجه شود.

دمای پایین: پرورش در دمای پایین باعث لرز و سرما خوردن جوجه ها می‌شود و قرار گرفتن طولانی مدت در معرض سرما می‌تواند بر سیستم ایمنی گله تأثیر بگذارد و جوجه‌ها را در برابر بیماری‌ها آسیب‌پذیر کند. علاوه بر این، جوجه‌ها در هنگام قرار گرفتن در معرض سرمای بیش از حد برای گرم نگه داشتن خود تمایل دارند نزدیک به هم زندگی کنند که در نتیجه پراکنش بیماری را در گله آسان تر می کند.

مسمومیت: میزان مرگ و میر ناشی از مسمومیت در جوجه‌ها بالا است. مرگ و میر ناشی از مسمومیت می‌تواند ناگهانی و وحشتناک باشد. با این حال، این موضوع بستگی به مقدار، نوع، و مدت قرار گرفتن در معرض ماده مسمومیت‌آور دارد. علت مسمومیت می‌تواند از خوراک گرفته تا مصرف بیش از حد نمک، علف کش‌ها یا حشره کش‌ها و مواد ضدعفونی کننده و غیره باشد.

آب: آب یکی از عناصر ضروری برای حفظ سلامت پرندگان است. آب به عنوان یک وسیله برای انتقال مواد مغذی عمل می‌کند و به حفظ دمای بدن در هوای گرم نیز کمک می‌کند. علاوه بر این، آب کمبود جزئی مواد معدنی مانند سدیم و کلسیم و غیره را برطرف می‌کند. به همین دلیل آب مکان مناسبی برای رشد میکروب‌ها نیز می‌باشد و آب غیر بهداشتی باعث تلفات بالا در گله می‌شود. همچنین دمای نامناسب آب در اشتها و تنظیم دمای بدن جوجه تأثیر می‌گذارد.

کمبود ویتامین محلول در چربی: ویتامین‌های E ،D ،A و K ویتامین‌های محلول در چربی هستند. این ویتامین‌ها برای رشد و نمو طبیعی جوجه‌ها مورد نیاز هستند. کمبود جزئی این ویتامین‌ها منجر به توقف رشد، راشیتیسم، ژولیده شدن پر، کم خونی و غیره می شود و کمبود زیاد ویتامین‌های محلول در چربی می‌تواند باعث مرگ شود.

کمبود ویتامین محلول در آب: ویتامین C و B-Complex ویتامین‌های محلول در آب هستند.  ویتامین‌های محلول در آب جزء ضروری جیره طیور هستند و برای متابولیسم، تولید مثل، رشد و نمو جوجه‌ها مورد نیاز هستند. اما کمبود جزئی آنها منجر به پوشش ضعیف پر، رشد کم، کاهش وزن، درماتیت، علائم عصبی و کم خونی در جوجه‌ها می‌شود و کمبود شدید این ویتامین‌ها می تواند باعث مرگ شود.

بیماری ها: جوجه‌های جوان در چند هفته اول به دلیل سیستم ایمنی ضعیف، مستعد ابتلا به عفونت‌ها و بیماری‌ها هستند به همین دلیل حفظ اقدامات امنیت زیستی بسیار مهم است و عدم انجام این کار احتمال شیوع بیماری را افزایش می‌دهد.

رطوبت نسبی بالا: رطوبت نسبی بالا باعث مرطوب شدن بستر می‌شود و رشد میکروارگانیسم‌ها را تسهیل می‌کند و شرایط مناسبی را برای شیوع بیماری ایجاد می‌شود.

گرسنگی: گرسنگی یکی دیگر از علل مرگ و میر جوجه‌ها است زیرا در گرسنگی جوجه‌های جوان ذخیره چربی برای رفع نیازهای بدن ندارند و در نتیجه منجر به مرگ می شود.

آسیب: در حین واکسیناسیون، تعیین جنسیت، نوک چینی و حمل و نقل باید به دقت با جوجه‌ها برخورد کرد. در غیر این صورت، می‌تواند باعث آسیب و در نهایت منجر به مرگ شود.

روش‌های کاهش تعداد تلفات در جوجه‌ها

خرید جوجه‌های با کیفیت: جوجه‌های با کیفیت را از تامین کنندگان قابل اعتماد خریداری کنید. بیشتر اوقات، مشکل زمانی شروع می‌شود که جوجه‌های بی‌کیفیت و ناسالم را خریداری می‌کنید. جوجه‌های بی کیفیت ممکن است در وزن گیری و رشد مشکل داشته باشند و این موضوع باعث افزایش مصرف دان و افزایش هزینه‌های مرغدار می‌شود یا ممکن است به دلایل ژنتیکی، سیستم ایمنی ضعیفی داشته باشند. به همین دلیل خرید جوجه‌ها از یک تامین کننده معتبر و قابل اعتماد حیاتی است.

بررسی وضعیت سلامت جوجه‌ها: توصیه می‌شود همیشه قبل از خرید یا در یک روزگی جوجه‌های خود را از نظر سلامت بررسی کنید حتی اگر از فروشنده قابل اعتماد خریده باشید.

دمای مناسب: همانطور که گفته شد دمای بالا و پایین منجر به مرگ و میر بالای جوجه‌ها می شود. بنابراین، فراهم کردن دمای مناسب برای پرورش گله ضروری است. اگر این کار را انجام ندهید ممکن است خسارت‌های جبران ناپذیری ببینید. برای داشتن اطلاعات بیشتر در مورد دما و رطوبت می توانید مطلب داده های محیطی مرغداری و تاثیر آن ها بر سلامت فارم را مطالعه کنید.

آبخوری‌ها و دان خوری‌های تمیز: مرغدار بودن کار آسانی نیست و شما باید دان خوری و آب خوری را تمیز نگه دارید و برای اینکار باید آنها را هر روز تمیز کنید و آب و غذای باقی مانده را دور بریزید.

خطر خفگی جوجه‌ها را به حداقل برسانید: همانطور که گفته شد در یک فضای بسیار سرد، جوجه‌ها برای گرم نگه داشتن خود دور هم جمع می‌شوند، به همین دلیل احتمال خفگی افزایش پیدا می‌کند. برای جلوگیری از این امر، مطمئن شوید که دما و رطوبت مناسب و یک نواختی در کل سالن در جریان است. از صداهای بلند ناگهانی در اطراف پرندگان خودداری کنید. پرندگان با صدای بلند ناگهانی وحشت می‌کنند و به یک دیگر نزدیک می‌شوند و احتمال خفگی افزایش می‌یابد.

به پرندگان خود غذای ناسالم ندهید: خوراک ناسالم خطرناک است و حتی می‌تواند سمی باشد. مثلا خوراک کپک زده یکی از مشکلات متداول است. بهترین راه برای جلوگیری از کپک زدن خوراک، دور نگه داشتن خوراک از آب و همچنین نگه داری خوراک در انبار های غیر مرطوب است. علاوه بر این، به صورت عمده خرید نکنید و مقداری خوراک بخرید که در همان دوره پرورش تمام شود و قبل از خرید، تاریخ انقضای خوراک را بررسی کنید.

آب را قبل از خوراک در اختیار جوجه‌ها قرار دهید: این موضوع باعث کاهش تنش در هنگام تقلا برای خوردن غذا می‌شود. پرندگان تمایل دارند آب را آهسته‌تر از نوک زدن به خوراک خود بنوشند به همین دلیل در اختیار قرار دادن آب قبل از خوراک، توجه پرندگان را به آب معطوف می‌کند، که از شدت مبارزه برای غذا می‌کاهد.

برنامه‌های دارویی و واکسیناسیون را رعایت کنید: با پیروی از برنامه دارویی و واکسیناسیون، می‌توانید از شیوع بیماری‌های بومی جلوگیری کنید. مطمئن شوید که پرندگان خود را در برابر بیماری‌های مسری مانند کلی باسیلوز، نیوکاسل، ویروس کم خونی عفونی جوجه، گامبورو، آبله و … واکسینه کرده‌اید.

نتیجه گیری

با مطالعه این متن می‌توان نتیجه گرفت برای کاهش تلفات جوجه‌ها در مرغداری از طریق رعایت تمام نکات گفته شده و نظارت هرچه تمام‌تر در مرغداری، نیازمند داشتن دانش کافی و مدیریت بهتر و دقیق‌تر است و نمی‌توان فقط با مصرف دارو و واکسن تلفات را کاهش داد.

مرغ حذفی چیست؟

مرغ های حذفی به مرغ هایی گفته می شود که بنا به دلایل مختلف از جمله ضعیف بودن، بیمار بودن، پیر بودن و … از گله حذف می شوند. متاسفانه خیلی از مرغدار ها، مرغ های حذفی را شمارش نمی کنند و به این موضوع توجهی ندارند.

اهمیت مرغ حذفی

این مرغ ها از دو جهت اقتصادی و بهداشتی مضر به حساب می آیند. از نظر بهداشتی مرغ های ضعیف و زخمی منبع خوبی برای رشد میکروب ها هستند، در نتیجه می توانند عامل شیوع بیماری در گله باشند؛ پس بهتر است مرغدار به خاطر حفظ سلامت کل گله از پرورش چند عدد مرغ ضعیف چشم پوشی کند.

از نظر اقتصادی باید گفت بیشترین هزینه یک مرغدار خوراک مرغ است. به همین دلیل اجازه ماندن مرغ های ضعیف در گله و دادن خوراک به آن ها با دانستن اینکه این مرغ های ضعیف، وزن گیری خوبی نخواهند داشت و از گله عقب خواهند ماند و در گله تخم گذار در فصل تولید تخم مرغ، عملکرد خوبی از خود نشان نخواهند داد، کاری به دور از منطق است. همچنین حذف مرغ های حذفی باعث کاهش تراکم گله، کاهش رقابت، افزایش یکنواختی گله و بهبود ضریب تبدیل خوراک خواهد شد.

اجازه بدهید با یک مثال بهتر برایتان توضیح بدهم. در نظر بگیرید که یک گله گوشتی دارید و شما مرغ های حذفی را از گله خارج نمی کنید. سن گله شما 42 روز است و دوره پرورش شما در 45 روزگی تمام خواهد شد. به تلفات امروز فکر کنید و این را در نظر داشته باشید که تعداد تلفات به دلیل افزایش سن و افزایش تراکم بیشتر می شود پس با افزایش سن اولین مرغ هایی که خواهند مرد، مرغ های ضعیف یعنی مرغ های حذفی خواهند بود. حال از خود بپرسید چرا باید یک مرغ ضعیف را 42 روز سیر کنم و ان مرغ 3 روز مانده به برداشت تلف شود و یک عالمه خرج بی خود دست من بگذارد؟

جداسازی مرغ های حذفی

ویژگی های مرغ حذفی

• مرغ های بیمار
• مرغ های دارای لنگش
• مرغ های بی حال و دارای تحرک کم
• مرغ های که وزن گیری خوبی ندارند
• استخوان بندی غیر نرمال
• مرغ دارای منقار آسیب دیده مثلا منقار ضربدری
• کوری یک طرفه یا دو طرفه
• مرغ های پیر در گله تخم گذار که تخم گذاری نمی کنند ( شما برای اطمینان از عملکرد مرغ های مشکوک می توانید آن ها را مدتی جداگانه در قفس نگه داری کنید و بعد از اطمینان حذف کنید).
• در گله مادر، نر هایی که ویژگی مطلوبی برای جفت گیری ندارند.

بهترین زمان حذف مرغ های حذفی چه زمانی است؟

بهترین زمان حذف مرغ های حذفی هفته اول پرورش است تا از هزینه های اضافی جلوگیری شود. در روز 3-4 پرورش به دلیل از بین رفتن کیسه زرده، جوجه های ضعیف خود را نشان می دهند؛ آن ها غذا نمی خورند، بی حال هستند و نسبت به اطرافشان واکنش چندانی نشان نمی دهند.

در طول پرورش نیز مرغدار ها باید به صورت روزانه یا هفتگی یا ماهیانه برای جمع آوری مرغ های حذفی اقدام بکنند. همچنین مرغدار می تواند تعیین مرغ های حذفی را همزمان با اندازه گیری وزن مرغ یا واکسیناسیون دستی انجام دهد تا در وقت صرفه جویی کرده و از وارد کردن استرس اضافی به گله پرهیز کند.

لازم به ذکر است جداسازی مرغ های حذفی در زمانی که در گله بیماری وجود دارد، یکی از روش های کنترل پراکنش بیماری است و اگر دامپزشک این کار را جایز بداند می تواند به مرغدار پیشنهاد بکند.

چه زمانی بدترین زمان جداسازی مرغ های حذفی است؟

هر چه گله به سمت فصل تولید و برداشت محصول می رود داشتن آمار بالای حذفی علامت خوبی نیست و حتی ممکن است حذف مرغ ها کار درستی نباشد مثلا در مرغ های گوشتی هر چه به سمت پایان دوره و برداشت محصول می رویم جداسازی مرغ های حذفی تاثیر زیادی در کاهش هزینه ها نخواهد داشت و حتی برخی از متخصصین جداسازی مرغ های حذفی را در نزدیکی پایان دوره درست ندانند.

پس از انجام واکسیناسیون بهتر است چند روز جداسازی مرغ های حذفی صورت نگیرد چون گله بعد از واکسیناسیون دچار بی حالی و کاهش مصرف دان و افزایش مصرف آب می شود و مرغدار در در تعیین مرغ های حذفی مرتکب اشتباه شود.

پس از جا به جایی مرغ ها نیز بهتر است جداسازی مرغ های حذفی صورت نگیرد مثلا بعد از انتقال مرغ تخم گذار از سالن پولت به سالن تولید؛ چون مرغ بعد از انتقال دچار استرس می شود و دان کمتری مصرف می کند و به چند روز نیاز دارد تا با محیط جدید وفق پیدا کند.

با این حال این را در نظر داشته باشید که در هر زمانی اگر مرغی نشانه های واضح بیماری یا لنگش را داشته باشد باید از گله حذف شود.

دامپزشک و مرغ حذفی

مرغ های ضعیف، مرغ های بی حال و مرغ های دارای لنگش هر چند مدت در گله دیده می شوند و مرغدار می تواند بدون نیاز به نظر دامپزشک آن ها را حذف کند اما در برخورد با مرغ بیمار بهتر است این را در نظر بگیرید که شاید در شروع یک بیماری همه گیر قرار دارید و بهتر است دامپزشک را مطلع کنید تا اقدامات پیشگیرانه برای کنترل بیماری و کاهش تعداد تلفات صورت بگیرد.

آیا مرغ های حذفی را می شود خورد؟

بله اگر مرغ حذفی بیمار نباشد. مثلا مرغ های پیر در گله های تخم گذار یا مرغ های گوشتی که مدتی پرورش یافته اند. اما در سنین خیلی کم مرغ چون گوشتی برای خوردن ندارند بهتر است با رعایت اصول انسانی کشتار شده و همچون تلفات با آنها برخورد شود.

داده های محیطی مانند دما، رطوبت نسبی و آمونیاک بر روی عملکرد طیور تاثیر می گذارند و ما در این متن به تاثیر این داده ها و اهمیتشان خواهیم پرداخت.

دما محیط و بستر

از اهمیت دما می توان به تاثیر آن بر اشتهای مرغ گفت دما بالا باعث کاهش اشتهای مرغ می شود و یا دمای پایین شرایط مطلوبی برای رشد برخی میکروب ها ایجاد می کند همچنین مرغ ها در هوای سرد در کنار یکدیگر تجمع می کنند و این باعث افزایش پراکنش بیماری در گله می شود.

مرغ یک حیوان خونگرم است و می تواند دمای بدنش را با دمای محیط تطابق دهد پس می تواند بازه ای از دما را تحمل کند اما در هفته اول زندگی اینطور نیست و به دما خیلی حساس است. گفته می شود دمای محیط در هفته اول باید در بازه 32-35 قرار بگیرد، همچنین یکی از نکاتی که باید در هفته اول دقت کرد دمای بستر است. سرد بودن زمین باعث ضعف در حرکت جوجه ها می شود پس دمای بستر خود را قبل از جوجه ریزی اندازه گیری کنید. با بزرگ شدن مرغ نیاز او به دمای بالا کمتر می شود چون می تواند دمای بدن خود را کنترل کند و با مصرف غذای بیشتر گرمای بیشتری از خود خارج می کند پس دما از هفته اول به سمت انتها دوره پرورش روند کاهشی دارد مثلا در مرغ گوشتی از سن 35 روزگی به بعد دمای مورد نیاز18-20 است.

اندازه گیری دما با دماسنج جیوه ای

اگر می خواهید دمای محیط را با دماسنج جیوه ای اندازه گیری کنید به دو نکته دقت کنید. اول اینکه چند عدد دماسنج در جاهای مختلف سالن قرار دهید تا از یکنواختی دما در سالن خود آگاه شوید و دوم دماسنج ها را هم قد مرغ های خود قرار دهید تا دمای محیطی که مرغ ان را احساس می کند اندازه گیری شود؛ پس هر چه مرغ بزرگتر می شود دماسنج از زمین بیشتر فاصله می گیرد.

رطوبت نسبی

 در بحث رطوبت باید فرق بین رطوبت مطلق و رطوبت نسبی را دانست. رطوبت مطلق به مقدار واقعی بخار آبی که در هوا وجود دارد اشاره دارد. یک متر مکعب هوا را درنظر بگیرید، رطوبت مطلق، مقدار بخار آبی است که در یک متر مکعب هوا وجود دارد؛ رطوبت مطلق عددی است که ربطی به دما ندارد. به عنوان مثال، اگر بگوییم رطوبت مطلق 10 گرم بر متر مکعب است، یعنی در هر متر مکعب هوا، 10 گرم بخار آب وجود دارد.

رطوبت نسبی به نسبت بخار آبی که در حجم معینی از هوا در دمای مشخص وجود دارد، نسبت به حداکثر مقدار بخار آبی که آن حجم از هوا می‌تواند در همان دما نگه دارد، اشاره دارد. این مقدار به صورت درصد بیان می‌شود. به عنوان مثال، اگر بگوییم رطوبت نسبی 50٪ است، یعنی هوا نیمی از بخار آبی را که می‌تواند در دمای فعلی نگه دارد، نگه داشته است. اگر دما تغییر کند، حداکثر مقدار بخار آبی که هوا می‌تواند نگه دارد نیز تغییر می‌کند و بنابراین رطوبت نسبی نیز تغییر می‌کند پس رطوبت نسبی وابسته به دما است.

اهمیت رطوبت و ارتباط آن با دما

دما به تنهایی نشان دهنده سرد بودن یا گرم بودن محیط نیست و تنها توجه به دما گمراه کننده است. می شود گفت گرما یا سرمایی که مرغ ها احساس می کنند حاصل دما و رطوبت است چون بسته به میزان تعریقی که مرغ انجام می دهد احساس او نسبت به گرما در یک دمای مشخص متفاوت خواهد بود.

هر چه دما بالاتر برود تحرک مولکول های هوا بیشتر می شود و مولکول های هوا بیشتر از هم فاصله می گیرند در نتیجه محیط می تواند رطوبت بیشتری را در خود جای دهد. لازم است بدانید همیشه محیط در حالت اشباع از رطوبت قرار نمی گیرد و ممکن است کمتر از ظرفیت خود رطوبت داشته باشد.

دو نکته حیاتی در مورد رطوبت نسبی وجود دارد. یک اینکه رطوبت نسبی در هفته اول باید 60-70 درصد باشد و نکته دوم اینکه خیلی از افراد فکر می کنند تنش گرمایی در گرم ترین موقع روز مثلا ظهر اتفاق می افتد ولی لزوما اینطور نیست چون ممکن است رطوبت به حد اشباع خود نرسیده باشد و مرغ ها بتوانند با تعریق، دمای بدن خود را کنترل کنند. در مقابل موقعی که دما کاهش پیدا می کند مثلا بعد از ظهر یا عصر به دلیل اینکه دما قبل تر بالاتر بوده محیط رطوبت بیشتری پذیرفته ولی حال که دما کاهش یافته ظرفیت آن نیز کاهش یافته در نتیجه ممکن است به حد اشباع خود برسد و در حد اشباع رطوبت، مرغ نمی تواند تعریق داشته باشد در نتیجه نمی تواند دمای بدنش را کنترل کند و دچار تنش گرمایی می شود؛ در این مواقع حتی شاید لازم باشد سالن را گرم تر کنید تا محیط از حالت اشباع خود خارج شود.

این شکل نشان می دهد که با افزایش دمای محیط ظرفیت هوا افزایش پیدا می کند و اگر رطوبت مطلق همانند شکل ثابت بماند با افزایش ظرفیت، درصد رطوبت نسبی کاهش پیدا می کند.

آمونیاک

آمونیاک یکی از مهم‌ترین عوامل محیطی در مرغداری‌ها است که بر سلامت و عملکرد پرندگان تاثیر می‌گذارد. به زبان ساده می توان گفت آمونیاک حاصل کود مرغ است و کاهش pH بستر، رطوبت و دما باعث کاهش انتشار آمونیاک در هوا می شود در نتیجه می توان با کاهش رطوبت بستر و pH آن، آمونیاک محیط را کاهش داد.

آمونیاک خیلی راحت افزایش پیدا می کند. افزایش جزئی 5 درصدی در رطوبت بستر از 20 به 25 درصد در دمای 24 درجه سانتیگراد، می تواند منجر به افزایش 140 درصدی در انتشار آمونیاک شود. آمونیاک با تماس با مخاط مرطوب بینی، چشم و مجاری تنفسی باعث آسیب به ان قسمت ها می شود و احتمال ایجاد عفونت را افزایش می دهد. همچنین، این گاز با تماس با پوست و مخاط، خاصیت قلیایی و سوزاننده دارد و می‌تواند مشکلات زیادی برای سطوحی که با آن در تماس است ایجاد کند. آمونیاک باعث تخریب پرز های روده ای می شود در نتیجه بر وزن گیری و ضریب تبدیل خوراک تاثیر منفی دارد.

موقع ورود به سالن مرغداری بوی بد امونیاک را احساس کردم.

 متأسفانه، این یک خبر بدی است. چون وقتی می توانیم بوی آمونیاک را به وضوح تشخیص بدهیم یعنی آمونیاک از سطح عادی برای مرغ بالاتر است؛ انسان آمونیاک را تا زمانی که حداقل به حدود 30 ppm نرسد، تشخیص نمی تواند بدهد از جهت دیگر گفته می شود آمونیاک برای اکثر پرندگان باید کمتر از 25ppm در هر 8 ساعت باشد.

نتیجه گیری

همانطور که متوجه شدید هر سه فاکتور محیطی بسیار مهم هستند طوری که در طول یک شبانه روز باید هر چند ساعت بررسی شوند چون ممکن است شرایط محیطی داخل سالن بر اساس دمای شب و روز و تهویه هوا در ساعت های مختلف متفاوت باشد.

تلفات چیست؟

در بیان تعریف تلفات دو دیدگاه وجود دارد. در دیدگاه اول تمام مرغ هایی که از سالن مرغداری خارج می شود جزو تلفات به حساب می آیند؛ این دیدگاه بیشتر جنبه اقتصادی دارد. در دیدگاه دوم مرغ هایی که در سالن مرغداری مرده پیدا می شوند تلفات به حساب می آیند؛ در این دیدگاه مرغ های حذفی شامل تلفات نمی شود و بیشتر جنبه پایش سلامت مرغداری دارد. در این متن نیز چون هدف پایش سلامت مرغداری است از دیدگاه دوم استفاده شده است.

اهمیت تلفات

تلفات یکی از مهم ترین داده های صنعت طیور است که ما را از سلامت گله آگاه می کند. همچنین روند درمان یا اصلاح مشکلات مدیریتی را به وسیله ارزیابی تلفات می توان نظارت کرد.

درصد تلفات

برای ارزیابی مرغداری از نظر تلفات باید جمعیت گله در نظر گرفته شود. به عنوان مثال یک سالن 15000 مرغ دارد و یک سالن دیگر 20000 و امروز هر کدام از سالن ها 20 عدد تلفات داشته اند. با در نظر نگرفتن جمعیت گله شاید فکر کنید که هر دو سالن در یک وضعیت قرار دارند اما با در نظر گرفتن جمعیت گله، سالنی که 20000 مرغ دارد در وضعیت بهتری است چون با داشتن جمعیت بیشتر، تلفات یکسانی با سالن 15000 داشته است. درصد تلفات عددی است که جمعیت گله را در نظر می گیرد؛ همچنین درصد تلفات خاصیت مقایسه ای دارد و شما می توانید درصد تلفات یک سالن را با سالن های دیگر یا استاندارد ها مقایسه کنید.

فرمول درصد تلفات روزانه و اشتباه رایج در مورد آن

برای درک فرمول درصد تلفات باید گفت هدف ما از این فرمول سنجش تعداد تلفات در برابر تعداد مرغ های گله است یعنی چه درصدی از گله ما تلف شده است. برای بدست آوردن درصد تلفات روزانه در بالای کسر تعداد تلفات روزانه و در زیر کسر تعداد پرنده حاضر در سالن در دیروز قرار می گیرد؛ دلیل این کار این است که تلفات صورت گرفته، از جمعیت دیروز گله است و تعداد تلفات هر روز نسبت به جمعیتی که در آن تلفات صورت گرفته سنجیده می شود. بر همین اساس جمعیت گله حاضر در هر سالن مرغداری هر روز تغییر می کند؛ اشتباه رایجی که وجود دارد این است که معمولا در محاسبه درصد تلفات گله در زیر کسر تعداد مرغ در یک روزگی در نظر گرفته می شود در حالی که تعداد مرغ هر روز در حال تغییر کردن است.

شمارش و جمع اوری تلفات

مرغ های مرده به محض مشاهده در سالن باید جمع آوری شوند چون با در نظر گرفتن کانیبالیسم و گندیگی لاشه، مرغ های مرده منبع عفونت به حساب می آیند. پس مرغدار باید تلفات را به محض مشاهده جمع آوری کند، برای هر 24 ساعت بشمارد و در آخر معدوم کند.

تلفات و دامپزشک

برای اطمینان از سلامت گله بهتر است به صورت هفتگی یا ماهیانه، تلفات و مرغ های حذفی کالبدشکافی شده و بعد از آن معدوم سازی شود؛ وقت و هزینه ای که مرغدار برای این کار صرف می کند در برابر دیگر هزینه های مرغداری ناچیز است و نباید آن را پشت گوش انداخت. همچنین در صورت افزایش تعداد تلفات و تعداد مرغ های بیمار باید سریعا با دامپزشک تماس گرفته شود و برای کالبدشکافی اقدام شود.

چه تعداد تلفات طبیعی است؟

 به طور کلی گفته می شود درصد تلفات یک روز نباید از 1/0 درصد بیشتر شود و افزایش درصد تلفات تا 5/0 درصد علامت خطر است و باید اقدامات جدی در جهت پیدا کردن مشکل در سالن صورت بگیرد.

در گله های گوشتی دو پیک افزایش تلفات وجود دارد یکی در 3-4 روزگی به دلیل از بین رفتن کیسه زرده، تلفات به صورت ناگهانی افزایش پیدا می کند اما از 5/0 درصد بیشتر نمی شود و مجموع درصد تلفات هفته اول نباید از 1 درصد بیشتر شود. بعد از آن تلفات کاهش پیدا می کند تا اینکه در حدود روز 10 ثابت می شود و از 10-30 روزگی درصد تلفات تقریبا یکسان است و از 05/0 درصد بیشتر نمی شود. پیک دوم بعد از روز 30 شروع می شود؛ این پیک ناگهانی افزایش پیدا نمی کند بلکه کم کم به سمت آخر دوره پرورش روند افزایشی دارد. به طور کل گفته می شود مجموع درصد تلفات همه روزها نباید بالای 5 درصد باشد یا اینکه درصد ماندگاری گله نباید کمتر از 95 درصد شود.

در مرغ تخم گذار هم در دوره پولتی در هفته اول افزایش تلفات ناگهانی وجود دارد و بعد تلفات کاهش می یابد و در هفته 4-5 ثابت می شود طوری که مجموع درصد تلفات هفتگی تقریبا 1/0 – 2/0 می شود و تا پایان دوره تخم گذاری نیز ادامه دارد. به طور کل مجموع درصد تلفات دوره پولتی 2-3 درصد است.

نمودار درصد تلفات طبیعی برای مرغ گوشتی

نتیجه گیری

شمارش تلفات کار هر روز مرغداران است اما برای ارزیابی سلامت مرغداری بهتر است از درصد تلفات استفاده شود ولی محاسبه درصد تلفات به صورت روزانه کاری طاقت فرسا و زمانبر است. همچنین خطای انسانی هم در محاسبه درصد تلفات باید در نظر گرفته شود به همین دلیل می توان اینکار را به صورت هفتگی انجام داد ولی در طول هفته، باید تعداد تلفات عادی روزانه در نظر گرفته شود که در صورت افزایش با دامپزشک تماس گرفته شود. سیستم پولتا همه اینکار ها را برای مرغدار انجام می دهد و تنها کاری که مرغدار باید بکند ثبت تعداد تلفات در سیستم است. این سیستم تعداد تلفات را برای شما به صورت نمودار و منظم بایگانی می کند، درصد تلفات را روزانه محاسبه می کند و خطای انسانی را از بین می برد.